Concrete maatregelen tegen wateroverlast nodig

12,6% van Vlaanderen ligt in overstroombaar gebied, 550 000 inwoners lopen een potentieel risico

De klimaatverandering zorgt voor extremere buien en een groter risico op wateroverlast. Dit probleem stelt zich vandaag vooral in de Westhoek, maar concrete maatregelen voor wateroverlast zijn niet alleen daar nodig. Ook de rest van Vlaanderen bereidt zich best zo snel mogelijk voor op extreme weerfenomenen. Een goede strategie om zowel op korte als op lange termijn maatregelen te nemen dient zich aan.

Maatregelen op korte termijn met oog voor de huidige bewoners

Bij het nemen van maatregelen tegen wateroverlast moet de klemtoon liggen op het zo goed mogelijk vrijwaren van de huidige bewoners Dit betekent dat maatregelen niet alleen effectief moeten zijn, maar ook sociaal en economisch haalbaar. Op lange termijn kunnen grootschalige aanpassingen in de ruimtelijke ordening (en eventuele onteigeningen die hiermee gepaard gaan), voor een verbetering van waterhuishouding zorgen, maar zullen ze weinig helpen tegen wateroverlast in de komende jaren.

Op korte termijn zijn er een aantal maatregelen nodig om de schade bij extreme regenval te beperken:

• Investeer in dijken en sluizen om overstromingen te voorkomen, werk de onderhoudsachterstand weg en moderniseer de bestaande infrastructuur
• Investeer in de waterveiligheid van woningen en bedrijven
• Investeer in waterberging, bijvoorbeeld door het aanleggen van natuurgebieden en infiltratievoorzieningen.

Dringend nood aan waterplan

Aan de ene kant moet er meer ruimte voor water komen, aan de andere kant moeten we oplossingen vinden voor de bestaande bebouwing, die een erfenis is van tientallen jaren ruimtelijk beleid. Een groot deel hiervan herbouwen of slopen is geen realistische oplossing. Daarom is er dringend nood aan een waterplan met een geïntegreerde aanpak en voldoende creativiteit voor bouwkundige oplossingen.

Bestaande gebouwen beschermen

De bescherming van bestaande gebouwen tegen wateroverlast vereist een grondige beoordeling van het overstromingsrisico en -kans. Dit moet dan leiden tot een dubbele strategie: enerzijds het weren van water, anderzijds het toelaten van water onder gecontroleerde omstandigheden. Door rekening te houden met de specifieke kenmerken en toestand van het gebouw (is er een kelder, wat is de typologie van de woning, welke openingen zijn er in de gevel, enzoverder) kan je de optimale strategie kiezen.

De term ‘waterrobuust’ wordt vaak alleen geassocieerd met het volledig verhinderen van waterinfiltratie in het gebouw door het water op een zekere afstand van het gebouw of aan de gevel te keren. Hier komt echter meer bij kijken. Bij hoge waterstanden (meer dan 0,6 à 0,9 m) en/of intense stromingen kan het immers zeer gevaarlijk zijn om het water aan de gebouwschil te keren.

Hoe bestaande gebouwen optimaal beschermen tegen toekomstige overstromingen? Buildwise, 2021

Wateroverlast ook een probleem in stedelijke kernen

Veel stedelijke kernen in Vlaanderen zijn overstromingsgevoelig. Hieronder tonen we per provincie 1 voorbeeld van de overstromingsgevoeligheid per kern. Dit is geen volledige lijst en er kunnen nog tal van andere voorbeelden gevonden worden:

Brugge

Aalst

Leuven

Antwerpen

Genk

Bron Watertoets: overstromingsgevoelige gebieden, 2023, Geopunt